انسان در میان دو بی نهایت وانسان در جستجوی برابری از معماری  ها و مهندسی های جدید  امین اله بخشی مشکول در عرصه انسان شناسی است.

درباره عدل سخن بسیار گفته شده است گرچه بسیار نیز ناگفته مانده است.ودرباره قسط که به نظر می رسد یکی از ضروری ترین وقابل بحث ترین مفاهیم قرآنی است که علاوه بر مفاهیم فقهی،کلامی وفلسفی،جایگاهی اجتماعی و جامعه شناسانه دارد بسیار کمتر سخن به میان آمده است به دلایلی که خود نیاز به تحقیق و پژوهش جداگانه ای دارد.لذا مطالعه تحقیقی عدل و قسط که هردو واژه اصلی قرآنی دارد وهردو واژه در آیات فراوانی تکرار شده است یکی از ضروری ترین مباحثی است که می تواند در تحول زندگی انسان ها ومخصوصا در ابعاد اقتصادی نقش ارزنده ای داشته باشد ودرحکومت های مردم سالار به عنوان اساس ومبنا قرار گیرد.

اصولاً از بدو پیدایش تاریخ اجتماعی ومدنی هرجا که کفه ی ترازوئی به ناحق به جائی سنگین می شده ،یعنی این بشر خود خواه وتکاثر طلب برای رسیدن به اهداف مورد نظر  ومطلق العنان بودن خود حقوق دیگران را پایمال می کرده ویا بر خلاف ناموس طبیعت حکمی روان می شده پای عدل و قسط در میان می آمده که اینهمه ظلم واینهمه بیداد چرا وبرای چیست؟اینهمه مرگ های اخترامی که در جهان وجود دارد آیا با عدل الهی سازگار است.حتی در کتاب شاهنامه فردوسی که بهین نامه باستان است از این داد وبیداد سخن فراوان گفته شده است. چنانکه فردوسی در مقدمه داستان رستم و سهراب به مرگ اخترامی سهراب اینگونه اشاره می کند ,که:اگر مرگ داد است ،بیداد چیست.       زداد اینهمه بانگ و فریاد چیست

همانطور که خیام نیز در کارگاه ذهن خود بر کوزه گردهر ایراد می گیرد و اعتراض می کند که از چیست که :این کوزه گر دهر یکی جام لطیف.        می سازد و باز بر زمین می زندش

ویا فریاد های بابا طاهر ،که طغرل سلجوقی در مقابلش زانو می زده که

اگر دستم رسد بر چرخ گردون.               از او پرسم که این چون است و آن چون

یکی را داده ای صد ناز و نعمت.             یکی را قرص جو آلوده در خون

به هر حال اینها مباحثی فلسفی است که شاید بهترین پاسخ به آن سوالات نیز کلام حافظ باشد که:زین معما،هیچ دانا در جهان آگاه نیست

ودر جهان بینی جبری او

چو قسمت ازلی بی حضور ما کردند        گر اندکی نه به وفق رضاست خرده مگیر

ویا آنچنانکه برخی از شارحان حافظ از این بیت حافظ که کاملا معنای مدحی دارد تفسیری عرفانی به دست می دهند که:

پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت.           آفرین بر نظر پاک وخطا پوشش باد

با همه مقدماتی که آوردیم سوال اصلی همچنان بر جای خود باقی است؟که چرا از عدل و قسط کمتر سخن به میان آمده است ویا اگر هم سخن به میان آمده است تنها مفهوم فقهی و کلامی و فلسفی آن مورد نظربوده است و ابعاد اجتماعی و اقتصادی وحقوقی آن ناشناخته مانده است وکسی در این باب مطلب را نشکافته است.حال آنکه از آغاز تاریخ انسان با رنج وبا جور وظلم و نابرابری های اجتماعی همراه بوده است.به نظر می رسد برخی از رهبران اجتماعی که به دنبال ترسیم مدینه فاضله ویا اتوپیا بوده اند جز این هدفی نداشته اند که با مطرح کردن برابری های اجتماعی  عدل و قسط را مراعات کنند یعنی همان بهشتی را  که در آسمانها باید به سراغ آن رفت در زمین معماری کنند اما افسوس که انسان خود خواه وتکاثر طلب ومطلق العنان به سبب فزون خواهی های بی شمارش به جای رسیدن به ارض موعود به برهوت بیراهی وگمراهی گرفتار شدآ یا نمی توان بر این باور بود که گولاگ ها وآشویتس ها وکوره های آدم سوزی نتیجه همین خود خواهی ها وتکاثر طلبی هاست.و این برخلاف سخن خداوند است که فرمود:قل یا اهل الکتاب تعالوا الی کلمه سواء بینناوبینکم ،الا نعبد الا الله ولانشرک به شیئا ولا یتخذ  بعضنا بعضا اربابامن دون الله .....آل عمران،64.چنانکه در کریمه13از سوره حجرات نیز  چنین سخنی دارد

انا خلقناکم من ذکر وانثی وجعلناکم شعوبا وقبائل لتعارفو.......من شما را از مردو زنی آفریدم تا همدیگر را بشناسید.خداوند در آیه مذکور می فرماید لتعارفوا نه لتخاصموا .نفرموده که دشمن همدیگر باشید  و وقتی که به قدرت رسیدید نقشه نابودی همه را بکشید و همه را قتل عام کنید.نرون چنین نقشه مهلک ونابود کننده ای را در سر داشت.همانطوری که داروین نیز در نظریه تنازع بقا چنین اندیشه ای را تبیین می کند:

           برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی.          که در نظام طبیعت ضعیف پا مال است

وبر همین اساس است که این بشر خود خواه وتکاثر طلب  که برای خود خواهی ها وتکاثر طلبی های او پایانی نیست همین که به قدرت می رسد  برای اینکه یک روز بیشتر بر سریر قدرت تکیه کند می خواهد خون همنوعان خود را درجمجمه آنان بنوشد.وهمه را به انقیاد وا دارد واین است راز اینکه در مکتب های استبدادی هیچ سخنی از قسط در میان نیست.اما وعده خداوند به گونه دیگری است:ونرید ان نمن  علی الذین استضععفوا فی الارض  ونجعلهم أئمه ونجعلهم الوارثین 

واژه شناسی قسط

قسط دارای معانی متعددی است واز جمله واژگانی است که تعدد معنایی دارد.اولا اینکه چندین آیه وجود دارد که قسط در آنها تکرار شده است پس اولین منبعی که باید به آن مراجعه کنیم قرآن است.پس باید قرآن راورق بزنیم و سپس به ترجمه ها و تفاسیر آن مراجعه کنیم .

دفتر نشرو تولید آثار فرهنگی امین اله بخشی ضمن محکوم نمودن حملات جنون آسای صهیونیست های غارتگر  به مراکز غیر نظامی وبیمارستانها ومدارس سرزمینهای اشغالی درپیش  چشم جهانیان این اقدامات سبعانه را شرم آور خواند واز سازمانهای جهانی ومدافع حقوق بشر توقف وحشی گری های فوق را  خواستار شد.ودر ادامه افزود:اگر چه ملت های خاور میانه،همه در یک سرنوشت مشترک وعام با مردم فلسطین وجه اشتراک دارند،لیکن ستمی که پس از سال های جنگ جهانی دوم بر عرب فلسطین رفته است،بر هیچ ملتی وارد نشده است.آوارگی،سردرگمی،عذاب وشکنجه ودلهره ای که درسال های اخیر ومخصوصا درروز های اخیر بر مردم غزه رفته است یک غارت ونسل کشی جدیدی است که توسط طراحان علیه بشریت اعمال می گردد که ریشه در تاریخ 1948, سال تأسیس دولت غاصب یهود دارد که دست های استعمار آن را برای پاسداری از منافعشان،علیه خلق های منطقه بوجود آوردند.

بر اولیا وانبیای الهی درود می فرستم وازخدای خود شاکرم که برمن این توفیق کرامت عطا نمود تا اینکه درباره یکی از آیین های با شکوه با نام هفته اولیا و مربیان که هدف  آن تعلیم و تربیت صحیح فرزندان با استفاده از تبادل افکار وتشریک مساعی اولیا واصحاب آموزش و پرورش است سخن بگویم.سخن خود را با کلام خدا آغاز می کنم که بهین کلام است.

یسبح لله ما فی السماوات وما فی الارض الملک القدوس العزیز الحکیم.هو الذی بعث فی الامیین رسولان  من هم یتلو علیهم آیاته ویزکیهم ویعلمهم الکتاب والحکمه 

بحث هفته پیوند اولیا و مربیان در جهت تعلیم و تربیت درست و رشد وبرداشتن موانع آموزشی ورشد آنان جدا پدیده میمونی است.چرا که تربیت صحیح فرزندان و پرورش استعداد های نهفته در وجود آنان بدون مشارکت اولیا نامقدور بوده ومشکلات اساسی را به بار می آورد.اصولا دربحث از تعلیم و تربیت که در آموزش نوین  با عنوان آموزش و پرورش  از آن تعبیر می شود محور ومدار بحث بر تربیت است.تربیت صحیح که باید با آموزش صحیح همراه وهمگام شود.با توجه به اینکه جامعه ما جامعه دینی است نه جامعه لائیک لذا بحث ما نیز بر اساس تربیت وآموزش درجوامع دینی خواهد بود.البته چون در دوره فرهنگ گذار هستیم یعنی فرهنگ تحول وگذار از سنت به مدرنیته مآلا چشمزدی نیز به تعلیم و تربیت در جوامع غربی واروپایی خواهیم داشت که با بحث ما پیوندی ناگسستنی دارد.

دفتر نشرو  تولید آثار فرهنگی امین اله بخشی مشکول این روز ها از کمبود های آموزشی ورفع کمبود های آموزشی وتجهیز کتابخانه ها و مراکز علمی و هوشمند سازی مدارس و مراکز علمی و آموزشی سخن می گوید.این دفتر از زبان  امین اله بخشی مشکول نوشت من سی سال است که برنامه های علمی وآموزشی کشور های جهان را مطالعه ورصد می کنم وبا برنامه های آموزشی کشور خودمان نیز به صورت میدانی آشنا هستم .وبه نظر من در کشور ما به صورت جدی با کمبود های آموزشی و برقراری عدالت آموزشی مواجه هستیم.واز دست اندر کاران و تلاشگران عرصه تعلیم وتربیت مورد انتظار است که برای بهبود بخشیدن به کیفیت آموزشی برای رفع این کمبود ها از هر فرصتی استفاده کنند.امین اله بخشی مشکول که برای مخاطبانش از دانش وارزش سخن می گفت،افزود:همانطوری که در سالهای قبل یاد آوری کرده ام آموزش و پرورش اساسی ترین مشکلات را به همراه دارد از کمبود معلم و نیروهای آموزشی گرفته تا فضاها و مکانهای آموزشی واخلاق حرفه ای.همه ما موظفیم که در رفع این کمبود ها قیام کنیم.یک پیشنهاد من در سالهای قبل به دولت ها این بوده است که مشکلات موجود برای کودکان ودانش آموزان راجدی بگیریم.ما باید امنیت آنان را تأمین کنیم.در سالهای قبل اتفاق های ناگوار ونابخشودنی برای دانش آموزان مدارس حادث شده است که بسیار درد ناک است ودل هر انسان آزاده ودردشناس را به تپش می آورد.باید ریشه یابی کنیم واگر از ناحیه ای درحق دانش آموزی ستم روا داشته شده است درمجازات عامل ویا عاملان آن بکوشیم چرا که دانش آموزان وفرزندان ما خط قرمز ما به شمار می روند.سمپاشی گازهای خفه کننده به برخی از مدارس در سالهای قبل مگر یادتون رفته است.اگر اهمال ورزیم آیا گمان نمی کنید که ممکن است دوباره قربانی بدهیم.یک نکته دیگری را هم که این روزها با توجه به اینکه روز جهانی استاندارد هم هست تذکر بدهم این نکته است که باید به کودکان واولیای آنها آموزش بدهیم که هنگام خرید خوراکی ها به تاریخ تولید وانقضای کالا توجه کنند تا مبادا اجناس غیر استاندارد را خریداری و مصرف وباتبعات ناخوشایند  آن روبرو گردند.

مورد دیگری که در سالهای قبل به دفاع از دانش آموزان بر خاسته ام این بوده است که ما باید حداقل یک رفاه نسبی  برای دانش آموزان ایجاد کنیم.باید برای آنها تغذیه در نظر بگیریم.باید برای آنها حقوق بر قرارکنیم.این سخن گوی وجدان ملی که خود را نماینده کودکان و جوانان می داند در رویکرد دیگری از سخنان خود گفت.ماباید با کشور های جهان در تعامل بوده  و بده بستانهای فرهنگی برقرار کنیم.ما باید نخبه های علمی و دانش آموزی خود را شناسایی کنیم.ما باید کالاهای آموزشی خود را در قالب کتابها و مقالات علمی پژوهشی به جهانیان صادر کنیم.همانطورکه سالهای قبل یونسکو را که سازمانی فرهنگی است چشم بیدار وقلب تپنده ملت ها خوانده ام باید در گسترش بهینه فرهنگ دوستی ومراودات علمی و فرهنگی پیشرو وپیش آهنگ باشد.یونسکو شایسته است به محروم ترین نقاط آموزشی جهان نیرو اعزام وبا مشکلات آموزشی آشنا شود.یونسکو می تواند یک رقابت عظیم علمی وآموزشی برقرار کند و به رتبه های بر ترجوایز چشمگیر اهدا نماید.نیک واضح است که اینگونه حرکت ها به توسعه صلح پایدار کمک می کند.

نکته دیگری که لازم به توضیح است  تضمین معیشت قشر فرهنگی اعم از اساتید دانشگاه ها تا آموزگاران پیش دبستانی در دورترین نقاط کشور است.گفتن ندارد که یکی از زحمت کش ترین ودر عین حال کاراترین  و توانمدترین قشرها همین قشر است که شایسته است به نحو مدبرانه ای به مشکل آنان رسیدگی شود.واقعا بسیار گریه آور است که در کشور عزیزمان امروز جمع کثیری از فرهنگیان دغدغه فکری داشته باشند.